چهارشنبه، ۲۰ فبروری ۲۰۰۸
نويسنده : رحيم آريا
معرفی
رجال عمده افغانی
در مشروطیت اول و دوم به مناسبتِ
استقلال افغانستان
فیض محمد کاتب هزاره
زندگینامه مختصر فیض محمد کاتب :
ملا فیض محمد کاتب هزاره فرزند سعید محمد از اهالی ولایت غزنی افغانستان و متولد سال 1289 قمری میباشد و یکی از تاریخنگاران و نویسنده گان بزرگ کشور ما میباشد، وی عضو مشروطه خواهان بود و مدتی در زندان شیرپور محبس بود و با اغاز عصر امانی از زندان رها گردید. مرحوم کاتب پس از انکه در سال 1308 ش. حبیب الله کلکانی (بچه سقاو) درطی فرمانی به زعمای شیعه کشور خواستار بیعت به خود شد و دران از سران هزاره کشور دعوت نمود تا از مردم هزاره کشور بعیت اخذ نمایند، ولی چون مردم هزاره ما از دادن بیعت به بچه سقاو امتناع کردند، بچه سقاو به خشم آمد و برای سرزنش سران هزاره امر لت و کوب انها را داد و مرحوم کاتب بعد از لت و کوب شدید مریض گردید و در کابل به تاریخ 16 رمضان سال 1308 ش. وفات نمود .
آثار مرحوم کاتب :
1- تحفه الحبیب
کاتب نویسنده پرکار و مورخ عالمی بود که از طرف امیر عبدالرحمن خان برای تاریخ نگاری گماشته شد. وی کتاب ضخیمی در دو جلد بنام تحفه الحبیب مشتمل بر وقایع عصر احمد شاهی الی عصر عبدالرحمن خان را نوشت و این کتاب در 885 صفحه نوشته شده است .
2- سراج التواریخ
یکی از نخستین کتاب ضبط وقایع دولتی افغانستان شمرده می شود . این کتاب مشتمل بر 5 جلد می باشد که جلد اول و دوم این کتاب مربوط به وقایع قبل از جنگ دوم افغان و انگلیس می باشد، ولی جلد سوم که بدوره امارات امیر عبدالرحمن خان تعلق دارد، طبع نگردید.
جلد چهارم کتاب سراج التواریخ مربوط به سالهای اخیر امیر عبدالرحمن خان و دوره امیر حبیب الله خان الی جلوس شاه امان الله خان غازی می باشد ولی این کتاب فعلا موجود نیست. جلد پنجم کتاب سراج التواریخ مشتمل بر احوال حکومت هشت ساله امیر امان الله خان می باشد. از سرنوشت جلد چهارم و پنجم سراج التواریخ اطلاعی در دست نیست.
3- فیضی از فیوضات
کتابِ است در مورد تاریخ سیاسی افغانستان که انرا مرحوم کاتب نوشته و به مهدی فرخ وزیر مختار ایران در کابل تقدیم داشته است . به قول مرحوم حبیبی، در ان کتاب موضوعاتِ بوده که کاتب در یاداشت های خود انرا نوشته و نشر انرا در داخل افغانستان نمیخواسته است .
4- تاریخ حکمای متقدمین از هبوط آدم تا بعثت حضرت عیسی
نوشته مرحوم فیض محمد که برای صنوف رشدی و به تصویب وزارت معارف در 289 صفحه به طبع رسید.
5- تذکره الانقلاب
وقایع اغتشاش بچه سقاو و سقوط سلطنت آمانی را از چشم دید خود (فیض محمد) به طور روزنامچه نوشته و کتاب مفیدیست که تا اواخر سال 1991 در ارشیف ملی کابل موجود بود ولی حال موجود نیست .
روانش شاد باد !
مولوی عبدالرؤف خان قندهاری (خاکی)
استاد عبدالرب خان قندهاری خاكی