Mon, September 17, 2007 8:30 am
نويسنده : رحيم آريا
معرفی
رجال عمده افغانی در مشروطیت اول و دوم
به مناسبت استقلال افغانستان
مولوی عبدالواسع خاکی
مولوی عبدالواسع فرزند مرحوم مولوی عبدالرؤف خان خاکی می باشد، که ذکر پدر مرحوم شان قبلاً گذشت، و یکی از اعضاي برجستة جنبش مشروطيت اول بود كه در عهد امير حبيب الله خان زنداني شد و در عهد امان الله خان نظام نامه ها را مطابق به شرع اسلامي تدوين كرد. وی تحصیلاتش را از نزد پدر مرحوم اش فرا گرفت و در اواخر امارت امیر حیبب الله خان سررشته دار مکاتب ابتدایی قندهار و همچنان یکی از مبارزان جهاد استقلال افغانستان بود و بعد از اعلان استقلال افغانستان در اداره تقنین و شورا به کار اغاز نمود و همراه با «بدری بیگ» متخصص ترکی در ترتیب قوانین شرعی افغانستان فعالیت داشتند. وی همچنان دست به تاسیس مکتب قضات زد و استاد شرعیات این مکتب نیز بود. . مولوی عبدالواسع در سال 1300 مرکه پشتو را تاسیس نمود و همچنان کتب «یوازینی پشتو» و «گرامر پشتو» را تالیف نمود. . مولوی عبدالواسع در سال 1302 به حیث رییس محاکمات ایفای وظیفه می نمود و در سال 1305 بنا بر ایراد خطابه که راجع به اوالامر بودن امیر بود نظر به دسیسه درباریان امیر توقیف و به مدت یک سال در حبس ماند و بعد از رهایی از زندان به قندهار رفت و در اغتشاش سال 1307 به طرفداری امان الله خان در مقابل فرزند سقاو فتوای شرعی صادر نمود ولی لشکریان فرزند سقاو در جوزای سال 1308 مولوی عبدالواسع را دستگیر و به جرم ترتیب نظامنامه های دوره امیر امان الله خان در شیرپور کابل به توپ بستند.
اثار مولوی عبدالواسع :
1.
تمسک القضات :
شامل دو جلد است که در باره حقوق و احکام قضایی کشور است.
2. حکمت اسلامی در فلسفه نزول قران و مقاصد بعث پیامبر.
3. حکومت اسلامی در باره تشکلات حکومت داری از نظر اسلام می باشد.
روانش شاد باد !
مولوی عبدالرؤف خان قندهاری (خاکی)
استاد عبدالرب خان قندهاری خاكی